Wojna o piwo

Zanim zaczniemy nasz wykład z historii browarnictwa, zastanówcie się szybko, z jakim krajem kojarzy się Wam Budweiser. Wy mieliście tylko chwilę, a spór Amerykanów i Czechów o prawa do tej nazwy był rozstrzygany sądowo przez ponad 50 lat. Łącznie odbyło się ponad 126 rozpraw, z czego 91 wygranych przez Czechów. Zobaczmy, o co poszło w piwnej wojnie!

START: CZECHY

Choć na drogę sądową wstąpiono dopiero w latach 50., to tzw. bitwa o Bud czy wojna stuletnia zaczęła się już w 1907 roku. Zanim jednak dojdziemy do sporu, musimy cofnąć się do XVIII wieku. Jest rok 1795, jesteśmy w Czechach, w Budziejowicach, które wówczas nosiły nazwę Budweis. To tam niemieckojęzyczna ludność zakłada Budziejowski Browar Mieszczański. Nazwy piw w Czechach przyjmują nazwy miejscowości z dodaną końcówką “er”, tak więc w miejscowości Budweis produkowany był Budweiser, a w Pilznie znany nam wszystkim pilsner. Radzimy dobrze zapamiętać tę regułę, aby łatwiej zrozumieć późniejszą argumentację sporu.

źródło: www.pivoary.info

PRZYSTANEK: STANY ZJEDNOCZONE

Przenosimy się za ocean, wprost do Stanów Zjednoczonych. Tutaj, w mieście Saint Louis, niemiecki emigrant zakłada mały browar. W 1860 roku zostaje on wykupiony przez niejakiego Eberharda Anheusera, a jego córka wychodzi za Adolfa Buscha. Tak tworzy się koncern Busch-Anheuser. W tym czasie piwo z Budziejowic zyskuje coraz większą renomę i od 1872 r. jest już eksportowane do Stanów Zjednoczonych. W 1876 r. właściciele Budziejowskiego Browaru Mieszczańskiego sprzedają Amerykanom prawa do marki Budweiser. Ci zaczynają warzyć pod tą nazwą piwo, które odnosi sukces nie tylko w Nowym Świecie, ale i na innych kontynentach. W 1882 roku amerykański browar zarejestrował własną markę: Budweiser Export-Lager-Bier. Trzeba wspomnieć, że piwo warzone w Ameryce znacznie różniło się od tego z Czech. Amerykański Budweiser był piwem typu lager light, uwarzonym na słodzie jęczmiennym z dodatkiem ryżu.

źródło: suredone.com/

BUDWEISER TRIO

Mamy nadzieję, że się nie pogubiliście. W każdym razie, na ten moment mamy już na rynku dwa Budweisery, ale na tym nie koniec. Tym razem do akcji wkroczyli rodowici Czesi, którzy postanowili powalczyć z konkurencyjnym browarem w Budziejowicach, założonym przez niemieckojęzyczną ludność. Sto lat od powstania Browaru Mieszczańskiego, czyli w 1895 r., powstaje Budejovicky Budvar, który po niemiecku brzmi: Budweiser Budvar. Warzone w nim piwo było nazywane Budweiserem (chodzi o miejsce pochodzenia, tak jak to było w przypadku pilsnera). Tak więc, jak już się pewnie zorientowaliście, na rynku mamy trzy różne Budweisery. Zrobiło się ciekawie, tylko co dalej?

źródło: beerbeauty.co.uk

WOJNA!

Dochodzimy do roku, o którym wspominaliśmy na początku, czyli 1907, a więc wojna, Panowie Browarnicy! Doszło wtedy do ciekawej bitwy na argumenty. Browary z Czech: Mieszczański i Budvar stwierdziły, że Budweiser nie jest nazwą gatunku piwa, ale określeniem, które nadaje się od miejsca warzenia gatunku, czyli Budziejowic. Zatem piwo z Saint Louis nie może nazywać się Budweiserem. Amerykanie odpowiedzieli, że warzą piwo Budweiser od 1876 roku, a Budvar robi to dopiero od roku 1895. Cóż, nie był to zbyt mocny argument, zważywszy na to, że Mieszczański Browar zajmował się tym już od 1795 r., ale Czesi postanowili jeszcze bardziej uderzyć orężem historii. Orzekli, że nazwa Budweis sięga tradycją roku 1265, kiedy Przemysł Ottokar miał założyć Budziejowice.

BEZ SĄDU SIĘ NIE OBEJDZIE

Do porozumień doszło w latach 1911 i 1939. Czeskie browary zezwoliły na korzystanie z nazwy Budweiser na rynkach pozaeuropejskich, w zamian Czesi mieli otrzymać prawo do korzystania z nazwy na danych rynkach. Jednakże umowy były nieprecyzyjne, co stworzyło szereg nieprawidłowości i możliwości interpretacji. Pojawiła się również amerykańska nazwa “Bud”, którą spotkamy na obu rynkach. Po II wojnie światowej Browar Mieszczański został przemianowany na Browar Samson. W 1958 r. doszło do porozumienia lizbońskiego. Budvar otrzymał prawa do nazw: Budweiser, Budweiser Budvar, Bud, a także zostały mu przyznane krój pisma i charakterystyczne biało-czerwone barwy.
W 1997 roku prawa do „Buda” otrzymali Amerykanie, a w zamian byli zobowiązani do kupowania czeskiego chmielu przez 10 lat. W 2010 roku Trybunał Europejski w Strasburgu orzekł, że amerykański browar nie może zastrzec w Europie marki „Budweiser”. Czesi mieli prawo do nazwy Budweiser w 19 europejskich krajach, w pozostałych mogli działać Amerykanie. Do ostatecznego rozstrzygnięcia tego sporu, co dość niezwykłe, doszło dopiero w 2013 roku! Sąd w Portugalii orzekł, że Budweiser to czeskie piwo produkowane przez Budvar i zabronił koncernowi Anheuser-Busch (który w międzyczasie wpadł w ręce Belgów) używania tej nazwy. Tam, gdzie koncern nie może posługiwać się nazwą Budweiser, browar sprzedaje piwo pod nazwą Bud, zaś w USA może swobodnie używać nazwy Budweiser.

Historia dość zawiła i łatwo się pogubić. Co ciekawe, w wielu krajach te kwestie nie są do końca uregulowane, więc w poszczególnych państwach w Europie toczą się minispory o popularnego Buda.

A Wy, jak myślicie, komu należą się prawa do Budweisera?